Eenmansfractie

Een eenmansfractie is een fractie in een volksvertegenwoordiging bestaande uit één persoon. Een fractie is het deel van een politieke partij in bijvoorbeeld de Tweede Kamer of een gemeenteraad. Meestal bestaat de fractie uit meerdere politici, maar in het geval van een eenmansfractie is dit slechts één persoon.

In Nederland zijn eenmansfracties vrij normaal. Sinds 1918 zijn er verschillende eenmansfracties geweest in de Tweede Kamer. In België komen eenmansfracties op nationaal or regionaal niveau niet vaak voor, aangezien er een kiesdrempel van 5% geldt. Ook komen afsplitsingen in België minder vaak voor.

Hoe ontstaan eenmansfracties?

Eenmansfracties kunnen op twee manieren ontstaan:

• Een politieke partij kan verkozen worden tot een volksvertegenwoordiging. Zij krijgen dan genoeg stemmen voor slechts één zetel. Tijdens de Tweede Kamerverkiezingen 2021 werden drie eenmansfracties op deze manier verkozen, namelijk Liane den Haan (50PLUS), Caroline van der Plas (BBB) en Sylvana Simons (BIJ1). In België is deze manier niet mogelijk in de regionale en nationale parlementen, vanwege de kiesdrempel. Het Brussels Hoofdstedelijk Parlement vormt hierop een uitzondering. In 2019 werden hier twee eenmansfracties tot parlement verkozen (Agora en DierAnimal).
• Binnen een bestaande politieke partij kunnen er afsplitsingen zijn, waarbij één lid de partij verlaat en zijn/haar zetel behoudt. Meestal is dit het gevolg van een intern conflict of ruzie binnen de partij. Hij/zij vormt dan een nieuwe fractie. In de Nederlandse politiek wordt dit ook wel zetelroof genoemd. Hoewel dit klinkt alsof één lid een zetel steelt van een politieke partij, is dit volledig toegestaan volgens de grondwet. Tijdens verkiezingen kies je namelijk de leden en niet de partij. Een voorbeeld hiervan was Nilüfer Gündoğan. Zij splitste zich in maart 2022 van Volt af, maar besloot haar zetel te behouden. Hierdoor werd zij een eenmansfractie. In België kan deze manier technisch gezien voorkomen, maar is erg uitzonderlijk.